Okres Sejmu Ustawodawczego

W okresie Sejmu Ustawodawczego nastąpiy istotne zmiany w ustroju politycznym i spoeczno-gospodarczym Polski, o czym już wyżej wzmiankowano. Przede wszystkim należy mieć tu na uwadze zjednoczenie ruchu robotniczego w grudniu 1948 r. i powstanie PZPR, zjednoczenie ruchu ludowego w listopadzie 1949 r. i powstanie ZSL, jak też likwidację legalnie dziaającej opozycji, umocnienie wspópracy między pozostaymi partiami politycznymi i kierowniczej roli PZPR jako partii marksistowsko-leninowskiej w systemie frontu narodowego.

W okresie Sejmu Ustawodawczego nastąpiy też istotne zmiany w organizacji aparatu państwowego. Ustawą z 20 marca 1950 r. o terenowych organach jednolitej wadzy państwowej zosta zniesiony dualizm w administracji państwowej w terenie. Zniesione zostay organy administracji rządowej, tj. wojewodowie i starostowie, jak też organy administracji samorządowej, tj. wydziay wojewódzkie i powiatowe oraz zarządy miejskie i gminne, a tym samym i stanowiska burmistrzów i prezydentów miast oraz wójtów. Ich kompetencje na zasadzie sukcesji przejęy nowe organy jednolitej administracji państwowej w terenie – prezydia odpowiednich rad narodowych, które tym samym zmieniy swój pierwotny charakter – do tego czasu byy one wewnętrznymi organami kierowniczymi rad. W miejsce dualizmu organów wprowadzony zosta dualizm podporządkowania jednolitych organów administracji w terenie. Prezydia nad narodowych byy podporządkowane podwójnie: pionowo – organom administracji ogólnej wyższego stopnia, i poziomo – wasnym radom narodowym. Formalnie rzecz biorąc, rady zyskay na znaczeniu, uzyskay one bowiem uprawnienia nadzorcze także w zakresie spraw do tego czasu będących w gestii nie podporządkowanych im organów administracji rządowej. Faktycznie jednak, na skutek różnych okoliczności, a m.in. na skutek braku wyraźnego rozdzielenia zakresu dziaania rad poszczególnych stopni, nadmiernej centralizacji, a także braku wewnętrznych organów kierowniczych rad, znaczenie rad narodowych w praktyce zmalao.

Dwoma ustawami z 20 lipca 1950 r., a mianowicie o nowelizacji prawa o ustroju sądów powszechnych oraz o Prokuraturze Rzeczypospolitej Polskiej, w istotny sposób zmieniony zosta ustrój sądów powszechnych i organów prokuratorskich. W miejsce dotychczasowych sądów grodzkich, okręgowych i apelacyjnych powoane zostay sądy powiatowe i wojewódzkie. Stworzony też zosta osobny pion organów prokuratorskich, na czele z Prokuratorem Generalnym, nadzorowanym nie przez rząd (urząd ten zosta oddzielony od urzędu Ministra Sprawiedliwości), lecz przez Radę Państwa. W terenie zostay stworzone urzędy prokuratorów wojewódzkich i powiatowych, podporządkowane Prokuratorowi Generalnemu. Tym samym ustrój sądów i organów prokuratorskich zosta dopasowany do podstawowego podziau administracyjnego państwa, a zarazem oparty na zasadach przyjętych wcześniej w ZSRR i innych państwach socjalistycznych.