Podstawową zasadą organizacyjną PZPR jest centralizm demokratyczny. Prowadzić to ma do zapewnienia z jednej strony demokracji wewnątrzpartyjnej, polegającej przede wszystkim na równości praw i obowiązków czonków partii, jawności życia wewnątrzpartyjnego (oczywiście dla czonków), możności wpywania wszystkich czonków partii na wypracowanie jej linii politycznej, z drugiej zaś strony – na jedności dziaania partii, obowiązku podporządkowania się mniejszości decyzjom podjętym przez większość czy nadrzędne instancje, na przestrzeganiu dyscypliny partyjnej. Z uwagi na rolę ustrojową, jaką peni partia robotnicza w spoeczeństwie socjalistycznym, sprawa demokracji wewnątrzpartyjnej, jak też jedności dziaania partii na zewnątrz, ma podstawowe znaczenie.