PODSTAWOWE REFORMY SPOŁECZNO-GOSPODARCZE

Socjalistyczny charakter rewolucji ludowo-demokratycznej w Polsce po wyzwoleniu, począwszy od 22 lipca 1944 r., wyraża się nie tylko w tym, ze od tego czasu wadzę przejęy nowe siy spoeczne, waśnie klasy pracujące na czele z klasą robotniczą i reprezentujące je partie polityczne. a więc nie tylko w skadzie KRN i PKWN oraz innych podstawowych nie bray udziau w gosowaniu także osoby wspódziaające z podziemnymi organizacjami faszystowskimi lub bandami. Czynne prawo wyborcze przysugiwao osobom, które w dniu wyborów ukończyy 21 lat, bierne – 25 lat. Decyzją Państwowej Komisji Wyborczej biernego prawa wyborczego mogy być pozbawione osoby, które w okresie okupacji, zajmując kierownicze stanowiska w kraju lub na emigracji, przeciwdziaay walce zbrojnej z okupantem. Listy kandydatów w okręgach zgaszay nieformalne grupy obywateli w liczbie co najmniej 100 wyborców, zamieszkaych w danym okręgu wyborczym. Obok okręgowych list kandydatów byy też listy państwowe, prawo zgaszania których miay nieformalne grupy obywateli w liczbie co najmniej 500 z dwóch okręgów wyborczych, po co najmniej 250 wyborców z każdego okręgu.


2) Ordynacja przyjmowaa zasadę równości prawa wyborczego, z tym jednak, że stosunkowo więcej mandatów, niżby to wynikao z aktualnej liczby ludności, przyznawano okręgom wyborczym na terenie Ziem Odzyskanych. Byo to uzasadnione tym, że zasiedlanie tych ziem przez ludność polską nie zostao zakończone, trwao, że zatem należao wziąć tu pewną poprawkę, uwzględniając przewidywany stan ludności na tych ziemiach w najbliższej przyszości.

3) Ordynacja przyjmowaa zasadę bezpośredniości prawa wyborczego. Wyborcy gosowali bezpośrednio na listy kandydatów poszczególnych partii politycznych, tj. na numery tych list.

4) Ordynacja przyjmowaa zasadę tajności gosowania. W praktyce przed wyborami blok stronnictw demokratycznych wezwa swych zwolenników do jawnego gosowania na jego listy kandydatów, które we wszystkich okręgach wyborczych miay numer 3, do gosowania manifestacyjnego, a zatem do traktowania tajności gosowania jako prawa wyborcy, a nie jego obowiązku.

5) Ordynacja przyjmowaa zasadę proporcjonalnego podziau mandatów w stosunku do liczby ważnie oddanych gosów na poszczególne listy kandydatów w okręgu. Do Sejmu wybierano 444 posów, z tym że 372 mandaty obsadzano z list okręgowych, natomiast pozostae 72 mandaty z list państwowych, proporcjonalnie do liczby mandatów zdobytych przez poszczególne partie polityczne w okręgach. W podziale mandatów mogy bezrobocia, zespolenia Ziem Odzyskanych z Macierzą i akcji przesiedleńczej, rozszerzenia ubezpieczeń spoecznych, rozwoju szkolnictwa i kultury. Program ten by konsekwentnie i wytrwale realizowany przez masy pracujące pod kierownictwem obu partii klasy robotniczej, a następnie PZPR, w ostrej walce politycznej z reakcyjnym podziemiem i legalną opozycją PSL.

Na tle walki bloku stronnictw demokratycznych z opozycyjnym PSL i caą reakcją należy rozpatrywać i oceniać referendum ludowe przeprowadzone w dniu. 30 czerwca 1946 r., którego jedno z pytań dotyczyo waśnie podstawowych reform spoeczno-gospodarczych. Propozycja przeprowadzenia referendum w sprawie, czy w Polsce ma istnieć senat, wysza ze strony PSL. W referendum zwrócono się do narodu z trzema pytaniami: 1) Czy jesteś za zniesieniem Senatu? 2) Czy chcesz utrwalenia w przyszej Konstytucji ustroju gospodarczego, zaprowadzonego przez reformę rolną i unarodowienie podstawowych gaęzi gospodarki krajowej, z zachowaniem ustawowych uprawnień inicjatywy prywatnej? 3) Czy chcesz utrwalenia zachodnich granic Państwa Polskiego na Batyku, Odrze i Nysie użyckiej? Gosowanie ludowe miao umożliwić narodowi bezpośrednie wypowiedzenie się w sprawach przyszej konstytucji, a jednocześnie dawao ono możliwość poznania faktycznych wpywów w spoeczeństwie z jednej strony bloku stronnictw demokratycznych, z drugiej zaś wpywów PSL i caej reakcji, co miao istotne znaczenie przed zbliżającymi się wyborami do Sejmu Ustawodawczego. Wyniki gosowania byy następujące: na pierwsze pytanie odpowiedzi twierdzących („tak”) byo 68,2% ważnie oddanych gosów, na drugie pytanie – 77,3% i na trzecie pytanie – 94,2%, przy frekwencji wynoszącej 85,3% upragnionych do udziau w gosowaniu.

Zapoczątkowane w okresie KRN zmiany ustroju spoeczno-gospodarczego Polski kontynuowane byy w nowych warunkach w okresie Sejmu Ustawodawczego. W 1947 r. rozpoczęa się tzw. „bitwa o handel”, która szybko przyniosa cakowite uspoecznienie handlu hurtowego oraz poważne ograniczenie prywatnego handlu detalicznego, tak że już w 1950 r. obroty handlu uspoecznionego wyniosy 82,1% wszystkich obrotów detalicznych. W latach 1947 – 1948 dokonano gruntownej reorganizacji spódzielczości, dostosowując ją do wykonywania zadań w ramach socjalistycznej gospodarki planowej. Na wsi powstay gminne spódzielnie „Sa-mopomoc Chopska”, obsugujące caość życia wiejskiego w zakresie handlu. W mieście rozwinęy się spódzielnie pracy jako forma przechodzenia drobnych rzemieślników na tory gospodarki uspoecznionej. Zaczęy powstawać rolnicze spódzielnie produkcyjne. W dniu 20 marca 1950 r. wydana zostaa ustawa o przejęciu przez państwo dóbr „martwej ręki”, poręczeniu proboszczom posiadania gospodarstw rolnych i utworzeniu funduszu kościelnego. Powstanie wasności spoecznej, w szczególności państwowej, pozwolio na oparcie rozwoju gospodarki narodowej na zasadzie wadzy w drodze wzniecania walk bratobójczych. Poważne rozadowanie sytuacji nastąpio w wyniku szerokiej amnestii uchwalonej przez nowo wybrany Sejm Ustawodawczy.