Ukad si spoecznych

Ukad si spoecznych nie pozostaje niezmienny. Przeciwnie, zachodzą w nim ciąge zmiany, zwykle w kierunku umocnienia pozycji mas ludowych, ale możliwe są i zmiany w kierunku przeciwnym. Zmiany te powodują, że i konstytucja pisana nigdy nie może być i nie jest niezmienna. Wraz ze zmianami w konstytucji rzeczywistej zachodzi konieczność niekiedy nowej interpretacji postanowień konstytucji pisanej {ze wszystkich konstytucji dotyczy to najbardziej konstytucji USA z 1787 r.), następnie jej nowelizacji, w końcu zaś zastąpienia jej konstytucją zupenie nową.

Konstytucję wyrażającą zmiany w ukadzie si spoecznych można określić „bilansem przebytej drogi”, co podkreślano szczególnie dawniej w literaturze socjalistycznej. Jednocześnie jednak trudno zaprzeczyć, że konstytucja jako dokument prawny skierowana jest w przyszość, a w pewnych przypadkach jej postanowienia, określając politykę państwa, stanowią tym samym jego program dziaania, mimo że polityka ta jest już aktualnie realizowana. Tytuem przykadu można przytoczyć tu takie postanowienia konstytucji socjalistycznych, jak mówiące o tym, że coraz peniej mają być realizowane podstawowe prawa socjalne obywateli. Między stwierdzeniem, że konstytucja utrwala dotychczasowe zdobycze, a stwierdzeniem, że stanowi ona program dziaania, przynajmniej w odniesieniu do konstytucji socjalistycznych, nie ma sprzeczności. Socjali-styczna konstytucja pisana utrwala przecież prawnie występujące w konstytucji rzeczywistej tendencje rozwojowe.