Demokracja bezpośrednia w formie zgromadzeń ludowych, jaka istniaa w starożytnych państwach-miastach greckich, np. w Atenach, we wspóczesnych państwach nie jest możliwa. Nie pozwala na to zarówno ich wielkość pod względem obszaru i liczby ludności, jak i istniejąca w nich zożoność stosunków spoeczno-politycznych. Ta forma demokracji bezpośredniej może być obecnie stosowana w bardzo wąskim zakresie, np. w postaci zebrań wiejskich, należy jednak mieć na uwadze to, że z punktu widzenia ustroju państwowego zebrania takie nie mają istotniejszego znaczenia. Jako forma demokracji bezpośredniej może być obecnie stosowana natomiast instytucja referendum ludowego, chociaż także – zważywszy związane z nią niedogodności – w nielicznych raczej przypadkach. W państwie socjalistycznym – szczególnie w pierwszym okresie jego rozwoju – na przeszkodzie w jej stosowaniu stoi potrzeba dokonywania szybkich i raczej częstych zmian w dziedzinie ustroju spoeczno- -gospodarczego oraz w organizacji aparatu państwowego. Instytucja ta może jednak być częściej wykorzystywana niż dotychczas, zarówno w formie referendum konsultacyjnego, jak i stanowiącego, ale w sprawach szczególnie ważnych i znanych szerokiemu ogóowi obywateli. Na potrzebę częstszego jej stosowania w ZSRR zwraca uwagę nowy program KPZR, uchwalony na jej XXII Zjeździe w 1961 r. Wydaje się, że w państwie socjalistycznym w szczególności może być przyjęte referendum konstytucyjne jako obligatoryjne.
Krytykując parlamentaryzm burżuazyjny z uwagi na jego klasowy charakter i ograniczoność, W. Lenin niejednokrotnie podkreśla konieczność stosowania przedstawicielskiej formy sprawowania wadzy ludu pracującego w państwie socjalistycznym. W pracy Państwo a rewolucja pisa on m. in. na ten temat: „Wyjście z parlamentaryzmu polega, oczywiście, nie na zlikwidowaniu instytucji przedstawicielskich i obieralności, lecz na przeobrażeniu instytucji przedstawicielskich z instytucji do gadania w instytucje pracujące”. Z wielu wypowiedzi W. Lenina na temat burżuazyjnego parlamentaryzmu i instytucji przedstawicielskich można dojść do wniosku, że instytucje te w państwie socjalistycznym speniać powinny następujące warunki: 1) powinny rzeczywiście reprezentować interesy i wolę ludu, a nie klas wyzyskujących