Pojęcie suwerenności w literaturze

Pojęcia suwerenności w literaturze używa się w dwóch aspektach: 1) w aspekcie zewnętrznym i 2) w aspekcie wewnętrznym. W pierwszym przypadku chodzi o suwerenność państwa jako podmiotu prawa międzynarodowego, a więc jako pewnej grupy ludzi zamieszkaej na określonym terytorium i posiadającej swoją wadzę, niezależną od wadzy innych państw. Pojęcie suwerenności w tym aspekcie ujmuje stosunki danego państwa z innymi państwami. Oznacza ono, że dane państwo jest niezawise od jakiejkolwiek innej wadzy państwowej, że żadne inne państwo nie może narzucać mu swej woli, mieszać się w jego sprawy wewnętrzne, sprawować wadzy na jego terytorium i w stosunku do jego ludności, a jego badaniem zajmuje się nauka prawa międzynarodowego. Pojęcie suwerenności w aspekcie wewnętrznym ujmuje stosunki wewnętrzne państwa, stosunki między klasami spoecznymi: panującą i uciskaną. Oznacza ono, że określona grupa ludzi sprawuje wadzę najwyższą w państwie, wadzę nie opartą na prawie, lecz bezpośrednio na przemocy, dyktaturę wobec grup jej przeciwstawnych, a czyni to za pomocą różnych środków utrwalających jej wadzę, przede wszystkim zaś za pomocą prawa i aparatu państwowego. Suwerenność w tym znaczeniu może być określona jako wadza najwyższa w państwie, jako dyktatura, a jej badaniem zajmuje się nauka prawa konstytucyjnego.

Obydwa wskazane aspekty pojęcia suwerenności są ściśle ze sobą związane, logicznie rzecz biorąc – jeden bez drugiego istnieć nie może. Na zewnątrz suwerenna jest klasa panująca wewnątrz państwa. Oznacza to, że nikt inny nie może mieszać się w sprawy jej wewnętrznego panowania. Szczególnie suwerenność państwa socjalistycznego pokrywa się w tym sensie z najpeniej pojętym ludowadztwem.

Wyjaśniając ogólne, naukowe pojęcie dyktatury, a więc suwerenności w jej wewnętrznym, nas interesującym aspekcie, w Przyczynku do historii zagadnienia dyktatury W. Lenin (Dziea, t. 31) pisa: „Dyktatura oznacza wadzę nieograniczoną, opierającą się na sile, a nie na prawie”. „Naukowe pojęcie dyktatury nie oznacza nic. innego, jak wadzę niczym nie ograniczoną, nie skrępowaną żadnymi prawami, absolutnie żadnymi przepisami, opierającą się na przemocy”. Omawiając zachowanie się Rad Delegatów Robotniczych i Żonierskich w Rosji w rewolucji 1905 r. W. Lenin stwierdza, że „opisane przez nas organy wadzy byy, w zalążku, dyktaturą, wadza ta bowiem nie uznawaa żadnej innej wadzy i żadnego prawa, żadnej normy, bez względu na to, od kogo by pochodzia. Wadza nie ograniczona, nie skrępowana prawami, opierająca się na sile w najbezpośredniejszym znaczeniu tego wyrazu – to jest waśnie dyktatura”. To naukowe, ogólne, teoretyczne pojęcie dyktatury W. Lenin podawa wielokrotnie także w innych swych wystąpieniach i pracach, podkreślając szczególnie niezależność klasy panującej od wszelkiego prawa.